Het Corona-virus heeft naast het normale leven ook het werkende leven veranderd. De vraag is welke veranderingen blijven en welke na de ontdekking van een vaccin zullen verdwijnen. Een discussie die nu heftig wordt gevoerd is of het thuiswerken de nieuwe norm wordt. Een recent artikel in de New York Times deed mij realiseren dat niet iedereen deze ontwikkeling positief tegemoet treedt.[1] Zo zijn er heel wat voorbeelden van grote Amerikaanse bedrijven die proeven met thuiswerken om uiteenlopende redenen hebben stopgezet. Om enkele daarvan te noemen: het niet in dezelfde fysieke ruimte werken gaat ten koste van creativiteit en innovatie. En leidinggevenden vinden het lastig hun medewerkers op afstand te vertrouwen. Een greep naar spyware kan dan al snel op de loer liggen. De meerderheid van werknemers staat een stuk positiever tegenover thuiswerken. Toch zouden ook zij volgens sommigen wel kritisch mogen zijn. Er zijn namelijk ook zorgen over de werkdruk gerezen door het hogere aantal uren dat deze groep is gaan werken.
Wie schrijft, blijft
Sinds het begin van de lockdown zijn er verschillende studies uitgevoerd naar de effecten voor de groep van verplichte thuiswerkers. Onderzoekers van Harvard hebben de werkzaamheden van meer dan 3 miljoen werkenden wereldwijd geanalyseerd. Hierbij zagen zij dat de thuiswerker elke dag gemiddeld 49 minuten langer was gaan werken.[2] Er vonden meer vergaderingen plaats, maar dat vormde niet de reden waarom men meer was gaan werken. Omdat de gemiddelde vergadering 12 minuten korter duurde, was de totale vergadertijd juist met 12% afgenomen. De onderzoekers zagen wel dat medewerkers meer tijd waren gaan besteden aan het lezen en schrijven van e-mails. In andere onderzoeken was de conclusie dat de gemiddelde werkdag voor de thuiswerker zelfs zo’n 2 uur langer was geworden. Zij constateerden dat veel thuiswerkers nog altijd op dezelfde tijdstippen wakker werden en de werkdag beëindigden, maar in plaats van te reizen deze tijd nu aan arbeid besteedden.[3]
Een nieuwe norm
Een crisis kan een belangrijke aanleiding vormen het roer om te gooien. Zo leidde het wegvallen van auto- en vliegverkeer ertoe dat onze atmosfeer in korte tijd een stuk schoner werd.[4] Dit positieve effect is maar van korte duur als vervolgens alles weer op de oude voet verder gaat. Voor een blijvend impact zijn maatregelen nodig die onze manier van leven en werken structureel veranderen. Zo zijn er mensen die deze crisis aangrijpen om de werkweek van 5 naar 4 dagen terug te brengen. In combinatie met een verkorting van het aantal te werken uren. Een bekend argument hiervoor is dat het medewerkers beter in staat stelt om werk en privé te combineren. Daarnaast brengen voorstanders van een kortere werkweek in dat in een tijd van smartphones, e-mail en whatsapp medewerkers niet meer in staat zijn om 40 uur per week productief te zijn. Hun advies luidt om op zoek te gaan naar ‘verloren uren’ in het werk. Door deze om te zetten in vrije tijd gaat de arbeidsproductiviteit omhoog.[5]
@home unplugged
De invoering van een kortere werkweek kan bij een zelfde aantal medewerkers alleen slagen als het werk ingrijpend verandert. Het snijden in overleg is een gebruikelijke maatregel om het verlies in capaciteit op te vangen. De resultaten in de voorbije maanden laten zien dat het sluiten van het kantoor weliswaar tot minder overlegtijd, maar voor de thuiswerkers niet tot minder arbeid heeft geleid. Uit een ander onderzoek is gebleken dat 1 op de 4 thuiswerkers in de afgelopen periode in zijn vrije tijd heeft gewerkt om het werk af te kunnen krijgen.[6] En hoewel het voor de hand ligt om naar de bijzondere situatie van het Corona-virus te wijzen, gaat dit voorbij aan wat er structureel aan de hand is. Overwerk, betaald of onbetaald, maakt vaak onderdeel uit van het werk dat met behulp van ICT thuis kan worden gedaan. Een medewerker is overal en altijd bereikbaar en kan dus ook worden ingezet. In eerdere onderzoeken kwam al naar voren dat de thuiswerker zo’n 2 uur per week meer werkt dan zijn collega op kantoor.[7] In het kader van duurzame inzetbaarheid is het van belang hier aandacht aan te besteden. Frankrijk kent een wet die werknemers het recht geeft in hun vrije tijd voor het werk onbereikbaar te zijn. Critici menen dat de beperking eigenlijk bij de organisatie zou moeten liggen. Het altijd online zijn valt niet meer weg te denken uit het tijdperk waarin we leven. Zij wijzen op organisaties die door een gerichte aanpak het aantal e-mails met 60% wisten te reduceren.[8]
Van karoshi tot ikigai
Er zijn ook mensen die in lange werkdagen en werkweken helemaal geen probleem zien. Sterker nog: de voormalige topman van Alibaba is voorstander van een 72-urige werkweek waarbij men op 6 dagen in de week 12 uur per dag werkt.[9] En er zijn heel wat voorbeelden van miljonairs die hun succes naar eigen zeggen danken aan het feit dat zij meer uren werkten dan anderen. Daar horen werkdagen van meer dan 12 uur en werkweken van tegen de 100 uur bij.[10] Daarentegen kan hard werken kan ook een gitzwarte zijde met zich mee brengen. In combinatie met een hoge werkdruk kan het leiden tot een hartaanval, beroerte of trombose en mogelijk overlijden. In Japan wordt dit verschijnsel karoshi genoemd, letterlijk: dood door overwerk. In hetzelfde land vindt men ook de populatie met de hoogste levensverwachting ter wereld, namelijk op het eiland Okinawa. Het praktiseren van ikigai wordt hier als een belangrijke verklaring voor gegeven. Kort gezegd komt het erop neer dat men vanuit een positieve levenshouding altijd, en dus tot op zeer hoge leeftijd, bezig blijft met activiteiten die het leven betekenis geven. Omdat concentratie en focus onmisbaar zijn, komt hier wel een zekere mate van onthaasting bij kijken.[11]
Tijd voor bezinning
In tijden van crises worden veranderingen met een snelheid doorgevoerd die anders niet mogelijk was. Dat geldt ook voor wat er door het Corona-virus met thuiswerken is gebeurd. Over de vraag of dit een positieve of negatieve ontwikkeling is, zijn de meningen verdeeld. Als het zich doorzet dan is de werkdruk een serieuze factor om rekening mee te houden. Als de wet niet in staat is om thuiswerkers voldoende te beschermen, dan kan het verkorten van de werkweek mogelijk helpen. Maar als hierdoor een tekort aan arbeidscapaciteit ontstaat, zal dit alleen tot overwerk leiden. Het is zinvoller om stil te staan bij hoe het werk nu wordt georganiseerd. Een gezamenlijke analyse van management en medewerkers kan helpen hier meer de vinger achter te krijgen. Wellicht dat niet alle werkzaamheden nodig zijn. Of dat bepaalde activiteiten beter op een ander tijdstip of op een andere manier kunnen worden gedaan. Hoewel onze samenleving in groot contrast staat met de snelheid van het leven op het platteland van Okinawa zijn de principes onder ikigai ook op ons toepasbaar. We hoeven niet per se minder of meer uren te gaan werken, het gaat erom dat wat wij doen duurzaam is voor ons zelf en onze leefomgeving.
Peter Hagesteijn
[1] Streitfeld, D.; The long, unhappy history of working from home; NY Times, 29 juni 2020.
[2] DeFilippis, E. e.a.; Collaborating during Coronavirus: The impact of COVID-19 on the nature of work; 2020.
[3] Thuiswerkende Nederlanders gebruiken massaal een VPN-verbinding; NU.nl, 24 maart 2020.
[4] Coronavirus zorgt voor immense daling CO2-uitstoot: 'Nog geen reden tot juichen'; RTL nieuws, 20 mei 2020.
[5] Huet, N.; Four-day working week: Corona-virus pandemic is the ‘perfect excuse’ to make switch, says campaigner; Euronews, 29 mei 2020.
[6] Eurofound; Living and working and COVID-19: First findings – April 2020.
[7] Eurofound; Working anytime, anywhere; 2017.
[8] Turlan, F.; France: A legal right to switch off from work; 2014.
[9] Luijt, M.; Jack Ma van Alibaba pleit voor 72-urige werkweek: ‘Anders hoef je niet te solliciteren’; AD, 12 april 2019.
[10] Elkins, K.; Self-made millionaires agree on how many hours you should be working to succeed; CNBC, 15 juni 2017.
[11] Garcia, H. en F. Miralles; Ikigai: The Japanese secret to a long and happy life; 2017.
Peter
Wie schrijft, blijft
Sinds het begin van de lockdown zijn er verschillende studies uitgevoerd naar de effecten voor de groep van verplichte thuiswerkers. Onderzoekers van Harvard hebben de werkzaamheden van meer dan 3 miljoen werkenden wereldwijd geanalyseerd. Hierbij zagen zij dat de thuiswerker elke dag gemiddeld 49 minuten langer was gaan werken.[2] Er vonden meer vergaderingen plaats, maar dat vormde niet de reden waarom men meer was gaan werken. Omdat de gemiddelde vergadering 12 minuten korter duurde, was de totale vergadertijd juist met 12% afgenomen. De onderzoekers zagen wel dat medewerkers meer tijd waren gaan besteden aan het lezen en schrijven van e-mails. In andere onderzoeken was de conclusie dat de gemiddelde werkdag voor de thuiswerker zelfs zo’n 2 uur langer was geworden. Zij constateerden dat veel thuiswerkers nog altijd op dezelfde tijdstippen wakker werden en de werkdag beëindigden, maar in plaats van te reizen deze tijd nu aan arbeid besteedden.[3]
Een nieuwe norm
Een crisis kan een belangrijke aanleiding vormen het roer om te gooien. Zo leidde het wegvallen van auto- en vliegverkeer ertoe dat onze atmosfeer in korte tijd een stuk schoner werd.[4] Dit positieve effect is maar van korte duur als vervolgens alles weer op de oude voet verder gaat. Voor een blijvend impact zijn maatregelen nodig die onze manier van leven en werken structureel veranderen. Zo zijn er mensen die deze crisis aangrijpen om de werkweek van 5 naar 4 dagen terug te brengen. In combinatie met een verkorting van het aantal te werken uren. Een bekend argument hiervoor is dat het medewerkers beter in staat stelt om werk en privé te combineren. Daarnaast brengen voorstanders van een kortere werkweek in dat in een tijd van smartphones, e-mail en whatsapp medewerkers niet meer in staat zijn om 40 uur per week productief te zijn. Hun advies luidt om op zoek te gaan naar ‘verloren uren’ in het werk. Door deze om te zetten in vrije tijd gaat de arbeidsproductiviteit omhoog.[5]
@home unplugged
De invoering van een kortere werkweek kan bij een zelfde aantal medewerkers alleen slagen als het werk ingrijpend verandert. Het snijden in overleg is een gebruikelijke maatregel om het verlies in capaciteit op te vangen. De resultaten in de voorbije maanden laten zien dat het sluiten van het kantoor weliswaar tot minder overlegtijd, maar voor de thuiswerkers niet tot minder arbeid heeft geleid. Uit een ander onderzoek is gebleken dat 1 op de 4 thuiswerkers in de afgelopen periode in zijn vrije tijd heeft gewerkt om het werk af te kunnen krijgen.[6] En hoewel het voor de hand ligt om naar de bijzondere situatie van het Corona-virus te wijzen, gaat dit voorbij aan wat er structureel aan de hand is. Overwerk, betaald of onbetaald, maakt vaak onderdeel uit van het werk dat met behulp van ICT thuis kan worden gedaan. Een medewerker is overal en altijd bereikbaar en kan dus ook worden ingezet. In eerdere onderzoeken kwam al naar voren dat de thuiswerker zo’n 2 uur per week meer werkt dan zijn collega op kantoor.[7] In het kader van duurzame inzetbaarheid is het van belang hier aandacht aan te besteden. Frankrijk kent een wet die werknemers het recht geeft in hun vrije tijd voor het werk onbereikbaar te zijn. Critici menen dat de beperking eigenlijk bij de organisatie zou moeten liggen. Het altijd online zijn valt niet meer weg te denken uit het tijdperk waarin we leven. Zij wijzen op organisaties die door een gerichte aanpak het aantal e-mails met 60% wisten te reduceren.[8]
Van karoshi tot ikigai
Er zijn ook mensen die in lange werkdagen en werkweken helemaal geen probleem zien. Sterker nog: de voormalige topman van Alibaba is voorstander van een 72-urige werkweek waarbij men op 6 dagen in de week 12 uur per dag werkt.[9] En er zijn heel wat voorbeelden van miljonairs die hun succes naar eigen zeggen danken aan het feit dat zij meer uren werkten dan anderen. Daar horen werkdagen van meer dan 12 uur en werkweken van tegen de 100 uur bij.[10] Daarentegen kan hard werken kan ook een gitzwarte zijde met zich mee brengen. In combinatie met een hoge werkdruk kan het leiden tot een hartaanval, beroerte of trombose en mogelijk overlijden. In Japan wordt dit verschijnsel karoshi genoemd, letterlijk: dood door overwerk. In hetzelfde land vindt men ook de populatie met de hoogste levensverwachting ter wereld, namelijk op het eiland Okinawa. Het praktiseren van ikigai wordt hier als een belangrijke verklaring voor gegeven. Kort gezegd komt het erop neer dat men vanuit een positieve levenshouding altijd, en dus tot op zeer hoge leeftijd, bezig blijft met activiteiten die het leven betekenis geven. Omdat concentratie en focus onmisbaar zijn, komt hier wel een zekere mate van onthaasting bij kijken.[11]
Tijd voor bezinning
In tijden van crises worden veranderingen met een snelheid doorgevoerd die anders niet mogelijk was. Dat geldt ook voor wat er door het Corona-virus met thuiswerken is gebeurd. Over de vraag of dit een positieve of negatieve ontwikkeling is, zijn de meningen verdeeld. Als het zich doorzet dan is de werkdruk een serieuze factor om rekening mee te houden. Als de wet niet in staat is om thuiswerkers voldoende te beschermen, dan kan het verkorten van de werkweek mogelijk helpen. Maar als hierdoor een tekort aan arbeidscapaciteit ontstaat, zal dit alleen tot overwerk leiden. Het is zinvoller om stil te staan bij hoe het werk nu wordt georganiseerd. Een gezamenlijke analyse van management en medewerkers kan helpen hier meer de vinger achter te krijgen. Wellicht dat niet alle werkzaamheden nodig zijn. Of dat bepaalde activiteiten beter op een ander tijdstip of op een andere manier kunnen worden gedaan. Hoewel onze samenleving in groot contrast staat met de snelheid van het leven op het platteland van Okinawa zijn de principes onder ikigai ook op ons toepasbaar. We hoeven niet per se minder of meer uren te gaan werken, het gaat erom dat wat wij doen duurzaam is voor ons zelf en onze leefomgeving.
Peter Hagesteijn
[1] Streitfeld, D.; The long, unhappy history of working from home; NY Times, 29 juni 2020.
[2] DeFilippis, E. e.a.; Collaborating during Coronavirus: The impact of COVID-19 on the nature of work; 2020.
[3] Thuiswerkende Nederlanders gebruiken massaal een VPN-verbinding; NU.nl, 24 maart 2020.
[4] Coronavirus zorgt voor immense daling CO2-uitstoot: 'Nog geen reden tot juichen'; RTL nieuws, 20 mei 2020.
[5] Huet, N.; Four-day working week: Corona-virus pandemic is the ‘perfect excuse’ to make switch, says campaigner; Euronews, 29 mei 2020.
[6] Eurofound; Living and working and COVID-19: First findings – April 2020.
[7] Eurofound; Working anytime, anywhere; 2017.
[8] Turlan, F.; France: A legal right to switch off from work; 2014.
[9] Luijt, M.; Jack Ma van Alibaba pleit voor 72-urige werkweek: ‘Anders hoef je niet te solliciteren’; AD, 12 april 2019.
[10] Elkins, K.; Self-made millionaires agree on how many hours you should be working to succeed; CNBC, 15 juni 2017.
[11] Garcia, H. en F. Miralles; Ikigai: The Japanese secret to a long and happy life; 2017.
Peter