Roosters zijn er in allerlei soorten en maten. Hieronder een korte uitleg bij de hoofdvarianten.
Ploegendienstroosters
Dit zijn collectieve roosters, d.w.z. werknemers wisselen dezelfde diensten met elkaar af. In twee ploegen werkt de ene groep in de ochtend en de andere groep in de middag. In de volgende week is het precies omgedraaid. Er wordt gewerkt volgens een vaste cyclus die zich herhaalt. Deze roosters komen traditioneel het meest in de industrie voor. Maar ook in andere sectoren is het een goede oplossing om de werktijden met elkaar te organiseren. Sterke punten zijn de grote voorspelbaarheid en solidariteit. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en individuele verschillen.
Combinatieroosters
Deze roosters zijn evenals de ploegendiensten collectief. maar in afwijking is de samenstelling per dienst verschillend. De afdeling is in diverse teams opgedeeld. Teams die in wisselende samenstelling in de dienst opkomen. De bezetting kan vlak zijn, maar ook per dienst in aantallen teams variëren. Er wordt volgens een vaste cyclus ingeroosterd, waardoor de lusten en lasten gelijk zijn verdeeld. Dit soort roosters komen zowel in de zakelijke dienstverlening als (zij het in mindere mate) in de industrie voor. Sterke punten zijn de grotere mate van kennisuitwisseling en ruimte voor variabiliteit. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en individuele verschillen.
Gelaagde roosters
Deze roosters vormen grote overeenkomsten met de combinatieroosters. De afdeling is ook hier in verschillende teams opgedeeld. Afwijkend is echter dat niet alle teams in hetzelfde rooster zitten. Hierdoor kunnen verschillen tussen groepen werknemers beter meegenomen worden. Bijvoorbeeld in voorkeur van ritme en diensten of naar contractomvang. De roosters zelf kennen wel een vaste cyclus. Deze vorm van roosteren komt nog beperkt voor maar biedt kansen om meer per levensfase te kunnen bieden. Sterke punten zijn de ruimte voor variabiliteit en invulling voor verschillende groepen werknemers. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en wensen op korte termijn.
Individueel repeterende roosters
Deze vorm heeft veel weg van de ploegendiensten. Het rooster kent een vaste cyclus waarna het zich herhaalt. Maar het grote verschil is dat er geen vaste ploegen meer zijn. Individuen kiezen hun eigen rooster. Hierdoor is de bezetting per dienst verschillend. Meestal maken werknemers hun keuze voor langere tijd. Deze vorm van roosteren komt vaak voor in de dienstverlening. Zeker waar er veel met verschillende contracten wordt gewerkt is het een handige vorm. Sterke punten zijn de ruimte voor individuele verschillen en de mogelijkheid om de bezetting per dienst te variëren. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en de grote wisseling van werknemers per dienst.
Wensenroosters
De planner speelt een belangrijke rol in deze vorm van roosteren. De werknemers brengen hun wensen bij de planner in. Het gaat daarbij om dagen zij graag vrij willen zijn en diensten die zij graag willen werken. Dit gaat steeds over een bepaalde periode, van zeg een maand. De planner heeft aan de ene kant de bezetting die hij per dienst nodig heeft. En aan de andere kant probeert hij de wensen van werknemers zoveel mogelijk te vervullen. Daar waar geen match is tussen vraag en aanbod probeert hij de pijn zoveel mogelijk gelijk over werknemers te verdelen. Deze vorm van roosteren komt traditioneel veel in zorg en dienstverlening voor. Sterke punten zijn de mogelijkheden voor individuele verschillen en om met het werkaanbod mee te bewegen. Nadelen zijn de grote bewerkelijkheid en lage voorspelbaarheid.
Zelfroosteren
Dit is individueel roosteren waarbij werknemers zoveel mogelijk hun eigen werktijden bepalen. De werkgever bepaalt welke bezetting er minimaal aanwezig moet zijn. Afhankelijk van het werkaanbod kan dat per tijdstip verschillen. Meestal bepaalt de werkgever eveneens welke diensten er zijn. De werknemer kan hieruit zijn ideale rooster samenstellen. Als er teveel vraag naar dezelfde diensten is, krijgen de werknemers de kans hun rooster hierop aan te passen. Mochten nu onvoldoende mensen dit willen dan neemt de planner uiteindelijk de beslissing. Hij doet dit vaak aan de hand van een puntensysteem. Hierdoor blijven verrassingen achterwege. De roosters worden vaak voor een periode van een maand gemaakt en uiterlijk een maand van tevoren gepubliceerd. Zelfroosteren komt het meeste in de zorg voor, maar ook in de dienstverlening en industrie zijn voorbeelden te vinden. Sterke punten zijn de eigen invloed op werktijden en ruimte voor flexibiliteit. Nadelen zijn de beperkte voorspelbaarheid en complexe organisatie.
Tot slot kunnen bovenstaande roostervarianten ook in combinatie met elkaar worden gebruikt om roosters te maken die bij de behoefte van organisatie en medewerkers passen. Zodoende is de creativiteit rond werktijden niet snel uitgeput.
Ploegendienstroosters
Dit zijn collectieve roosters, d.w.z. werknemers wisselen dezelfde diensten met elkaar af. In twee ploegen werkt de ene groep in de ochtend en de andere groep in de middag. In de volgende week is het precies omgedraaid. Er wordt gewerkt volgens een vaste cyclus die zich herhaalt. Deze roosters komen traditioneel het meest in de industrie voor. Maar ook in andere sectoren is het een goede oplossing om de werktijden met elkaar te organiseren. Sterke punten zijn de grote voorspelbaarheid en solidariteit. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en individuele verschillen.
Combinatieroosters
Deze roosters zijn evenals de ploegendiensten collectief. maar in afwijking is de samenstelling per dienst verschillend. De afdeling is in diverse teams opgedeeld. Teams die in wisselende samenstelling in de dienst opkomen. De bezetting kan vlak zijn, maar ook per dienst in aantallen teams variëren. Er wordt volgens een vaste cyclus ingeroosterd, waardoor de lusten en lasten gelijk zijn verdeeld. Dit soort roosters komen zowel in de zakelijke dienstverlening als (zij het in mindere mate) in de industrie voor. Sterke punten zijn de grotere mate van kennisuitwisseling en ruimte voor variabiliteit. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en individuele verschillen.
Gelaagde roosters
Deze roosters vormen grote overeenkomsten met de combinatieroosters. De afdeling is ook hier in verschillende teams opgedeeld. Afwijkend is echter dat niet alle teams in hetzelfde rooster zitten. Hierdoor kunnen verschillen tussen groepen werknemers beter meegenomen worden. Bijvoorbeeld in voorkeur van ritme en diensten of naar contractomvang. De roosters zelf kennen wel een vaste cyclus. Deze vorm van roosteren komt nog beperkt voor maar biedt kansen om meer per levensfase te kunnen bieden. Sterke punten zijn de ruimte voor variabiliteit en invulling voor verschillende groepen werknemers. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en wensen op korte termijn.
Individueel repeterende roosters
Deze vorm heeft veel weg van de ploegendiensten. Het rooster kent een vaste cyclus waarna het zich herhaalt. Maar het grote verschil is dat er geen vaste ploegen meer zijn. Individuen kiezen hun eigen rooster. Hierdoor is de bezetting per dienst verschillend. Meestal maken werknemers hun keuze voor langere tijd. Deze vorm van roosteren komt vaak voor in de dienstverlening. Zeker waar er veel met verschillende contracten wordt gewerkt is het een handige vorm. Sterke punten zijn de ruimte voor individuele verschillen en de mogelijkheid om de bezetting per dienst te variëren. Zwakke punten zijn de gebrekkige ruimte voor flexibiliteit en de grote wisseling van werknemers per dienst.
Wensenroosters
De planner speelt een belangrijke rol in deze vorm van roosteren. De werknemers brengen hun wensen bij de planner in. Het gaat daarbij om dagen zij graag vrij willen zijn en diensten die zij graag willen werken. Dit gaat steeds over een bepaalde periode, van zeg een maand. De planner heeft aan de ene kant de bezetting die hij per dienst nodig heeft. En aan de andere kant probeert hij de wensen van werknemers zoveel mogelijk te vervullen. Daar waar geen match is tussen vraag en aanbod probeert hij de pijn zoveel mogelijk gelijk over werknemers te verdelen. Deze vorm van roosteren komt traditioneel veel in zorg en dienstverlening voor. Sterke punten zijn de mogelijkheden voor individuele verschillen en om met het werkaanbod mee te bewegen. Nadelen zijn de grote bewerkelijkheid en lage voorspelbaarheid.
Zelfroosteren
Dit is individueel roosteren waarbij werknemers zoveel mogelijk hun eigen werktijden bepalen. De werkgever bepaalt welke bezetting er minimaal aanwezig moet zijn. Afhankelijk van het werkaanbod kan dat per tijdstip verschillen. Meestal bepaalt de werkgever eveneens welke diensten er zijn. De werknemer kan hieruit zijn ideale rooster samenstellen. Als er teveel vraag naar dezelfde diensten is, krijgen de werknemers de kans hun rooster hierop aan te passen. Mochten nu onvoldoende mensen dit willen dan neemt de planner uiteindelijk de beslissing. Hij doet dit vaak aan de hand van een puntensysteem. Hierdoor blijven verrassingen achterwege. De roosters worden vaak voor een periode van een maand gemaakt en uiterlijk een maand van tevoren gepubliceerd. Zelfroosteren komt het meeste in de zorg voor, maar ook in de dienstverlening en industrie zijn voorbeelden te vinden. Sterke punten zijn de eigen invloed op werktijden en ruimte voor flexibiliteit. Nadelen zijn de beperkte voorspelbaarheid en complexe organisatie.
Tot slot kunnen bovenstaande roostervarianten ook in combinatie met elkaar worden gebruikt om roosters te maken die bij de behoefte van organisatie en medewerkers passen. Zodoende is de creativiteit rond werktijden niet snel uitgeput.